شنونده حرف های کودک خود باشیم/ والدین و مهارت خوب گوش کردن
یکی از مهارت های ویژه والدین این است که معمولا شنونده خوبی باشند و این امر می تواند منافع بسیاری برای خانواده داشته باشد. شنیدن سخنان کودکان به ویژه به رشد حرمت نفس در آنها کمک می کند. اگر خوب و با دقت به حرفهای کودک گوش دهیم در واقع پیام مهمی به او داده ایم؛ اینکه آنقدر برایش ارزش قائلیم و آنقدر مراقب او هستیم که دوست داریم و می خواهیم که شنونده حرف های او باشیم. علاوه بر این، گوش کردن مشتاقانه به حرف های کودک راهی بسیار عالی برای کمک به اوست تا خودش مشکلات روزمره اش را حل کند، خواه این مشکلات کوچک باشد، خواه بزرگ.
صرف اندکی وقت برای اینکه بیاموزیم چگونه می توانیم شنونده خوبی باشیم، کاری با ارزش و مغتنم است. اگرچه مخاطب قرار گرفتن در برابر کودک و شنیدن حرف های او در ظاهر مهارتی آسان به نظر می رسد، ولی انجام این کار به شایستگی و کمی تمرین و خویشتن داری نیاز دارد. به همین دلیل است که گوش کردن به حرف های کودک مثل گوش کردن طبیعی و معمولی به حرف های دیگران نیست و نیازمند آمادگی ها و تمهیداتی خاص است.
زندگی خانوادگی بر احساسات خانواده بنا شده است. خانواده نیازهای اساسی ما به عشق، حمایت، امنیت و حس تعلق را تامین می کند. گاه به دلیلی که خانوداده قادر نیست تمامی این نیاز ها را تامین کند و یا زندگی مستمر با عده ای خاص همواره ناراحتی ها و آزردگی هایی را به همراه دارد و هیجاناتی در خانواده بالا می گیرد. وقتی این احساسات بیان می شوند واکنش طبیعی ما به شکل پاسخ یا عکس العملی است که در مقابل این احساسات و بیان آنها از خود نشان می دهیم. به عنوان مثال، بچه ها اغلب چیزهایی مانند اینها را بیان می کنند: همیشه ازمن ایراد می گیری، ازت بدم میاد، بدجنس و...وقتی چنین تعابیری را می شنویم، واکنش طبیعی ما به عنوان والدین آنها گاهی نفی این حرف هاست و گاهی کلی دلیل می آوریم تا آنها را متقاعد کنیم که اگر چه این حرف ها تا حدودی درست است، ولی او واقعا اشتباه می کند.
مهارت خوب گوش کردن به حرف های کودکان در هر سنی چه سنین قبل از دبستان و چه سنین بالاتر قابل استفاده است. قواعد لازم برای این کار عبارت است از اینکه احساسی را که در پس حرفهای او پنهان است، شناسایی کنیم؛ بر روی آن احساس تمرکز کنیم؛ در حالی که با کودک گفت و گو می کنیم، احساس شناسایی شده را دنبال کنیم و اگر بتوانیم احساسات شناسایی شده او را به خوبی منعکس کنیم.
اینکه شنونده خوبی باشیم، منافع بسیاری برای خانواده مان خواهد داشت. از آنجا که خوب گوش کردن ما باعث می شود کودکانمان احساسات خود را بیان کند و بر آن سرپوش نگذارد، تنش و ناراحتی در میان اعضای خانواده مان از بین می رود. خوب گوش کردن باعث می شود که کودک دریابد ما برای همراهی با او ارزش قائل هستیم و به او توجه می کنیم تا بتوانیم آن گونه که آنها دنیای خود را تجربه می کنند،به دنیایشان بنگریم. این مسئله نه تنها عزت نفس آنها را تقویت می کند بلکه انسجام خانواده ما را به عنوان مجموعه ای متحد افزایش می دهد.
احساسات، اساس زندگی بشر و قلب و روح زندگی خانوادگی است.اگر به کودکانمان کمک کنیم تا احساساتش را درک کرده، آنها را بیان کنند و به نحو درستی با آنها روبرو شوند، یکی از مفیدترین کارهایی را که والدین می توانند در مورد فرزندانشان انجام دهند،انجام داده ایم.
ما می توانیم به کودکانمان نشان بدهیم که احساسات را تا زمانی می توان کنترل کرد که بتوان جوشش آن را در درون نگاه داشت. اگر این دیدگاه را پذیرفته باشیم که می بایستی بدون توسل به قضاوت و انتقاد دائم با کودکان خود بحث و گفت و گو کرده و یا آنها را تصدیق کنیم آنان دیگر مجبور نمی شوند تمام توان خود را صرف تاثیر گذاری بر رفتار ماکنند. وقتی کودکان و نوجوانان، احساساتشان را برای شنونده ای کاملا متوجه و علاقمند بیان می کنند در واقع به آنها کمک می شود.
یادگیری مهارت خوب گوش دادن یا خوب منعکس کردن احساس، کار آسانی نیست، این مهارت نیز مشابه شروع فراگیری تمام مهارت جدید، به تلاش و تمرین زیادی نیاز دارد تا بتوان آن را به درستی انجام داد. اولین تلاش های ما در این راه، شاید ناشیانه به نظر برسد. ما باید برای جلوگیری از بروز واکنش های معمولی هر روزه خود،خیلی خوب تمرین کنیم.به جای واکنش هایی مثل مخالفت، بحث کردن، متقاعد کردن، قضاوت کردن و بازجویی و استنطاق کردن، نتیجه اخلاق گرفتنی، سخنرانی کردن، گوش کردن همراه با توجه کامل به حرف های کودکان باعث می شود تا محتوای احساساتی را که برای ما بیان می کنند،دوباره به نحوی به خودشان بازگردانیم و اگر خوب گوش کردن را با احساس مثبت شروع کنیم، مثلا با شادی، غرور و رضایت کامل این کار را انجام دهیم خیلی بهتر و مفیدتر است از وقتی که شروع آن با ناراحتی احساسات بد و عصبانیت توام باشد.
