مواضع انتقادی قاری بینالمللی درباره امور قرآنی کشور/ نیازمند ورود بالاترین مقام اجرایی کشور هستیم
گروه فعالیتهای قرآنی ــ قاری بینالمللی کشورمان با اشاره به کم کاری مدیران قرآنی کشور و وضعیت نابسامان این فعالیتها در حال حاضر، به بیان مواضع انتقادی خود نسبت به روند فعالیتهای قرآنی کشور پرداخت و گفت: برای برونرفت از این وضعیت باید عالیترین مقام اجرایی کشور ورود داشته باشد.
به گزارش ایکنا؛ رحیم خاکی، فعال قرآنی و قاری بینالمللی کشور که در زمره دغدغهمندان امور قرآنی است و در فرصتهای گوناگون انتقادات خود را مطرح کرده است، حالا در جدیدترین اظهارنظر خود از وضعیت نامناسب فعالیتهای قرآنی در کشور خبر داده است؛ وضعیتی که به اعتقاد او حضور برخی افراد ناکارآمد به آن دامن زده و آن را در یک موقعیت آشفته و به هم ریخته قرار داده است.
او باور دارد وضعیت فعالیتهای قرآنی در کشور به حدی رسیده است که هیچ نوآوری در آن نه تنها به چشم نمیخورد، بلکه فعالیتها همچون ادوار گذشته و با کیفیتی بسیار نازلتر برگزار میشود. او تنها راه برونرفت از این وضعیت را ورود هیئت دولت به این قضیه میداند و اعتقاد دارد تا هیئت دولت و شخص رئیسجمهور به موضوع فعالیتهای قرآنی کشور ورود نداشته باشد، چنین وضعیتی سامان داده نمیشود.
رحیم خاکی، قاری بینالمللی کشورمان در گفتوگو با ایکنا در مورد موازیکاریها و تداخل در فعالیتهای قرآنی توسط نهادها که طی این سالها شاهد آن بودهایم، گفت: طی سالهای اخیر، شاهد فعالیتهای تداخلی فراوانی از سوی نهادها و دستگاههای قرآنی بودهایم که ضربات بسیار زیادی به ارتقاء و رشد فعالیتها زده است.وی با اشاره به اینکه در این زمینه باید به عنوان نمونه به جشنواره ملی قرآن و عترت دانشجویان اشاره کنم، به بیان برخی گلایهها از جهتدهی فعالیتها به سمتی که جامعه قرآنی دانشگاهی را از همبستگی و همدلی دور کرده است، پرداخت و گفت: اوایل در برگزاری جشنواره ملی، اشتیاق زیادی وجود داشت، اما امروزه شاهد هستیم حتی برای انتخاب میزبانی مسابقات ملی هم دچار مشکل میشوند و برگزاری به لحاظ فنی و اجرایی هم دچار نقایص و مشکلات هست.
مسیر حرفهای مسابقات ملی دانشجویان به غلط تغییر کرد
رئیس مرکز رشد فناوریها و هنر قرآنی بیان کرد: متأسفانه از لحاظ اطلاعرسانی یکپارچه، بسیاری مواقع جامعه دانشگاهی و علاقهمندان و دنبالکنندگان فعالیتهای قرآنی در حال حاضر نمیدانند مسابقات ملی چه زمانی، کجا و به چه کیفیتی برگزار میشود؟ و اسناد و اطلاعات و سوابق این جشنوارهها غیر متمرکز شده است و این شکل خوب و برازندهای نیست. این یک نمونه یا یک مثال از فعالیتهای تداخلی بود که ایراد بسیار جدی است و طبیعتاً اگر کسی دل نگران توسعه فعالیتهای قرآنی در دانشگاهها بود، نباید اجازه میداد آن مسیر حرفهای و کیفی که از طریق یک نهاد انقلابی دنبال میشد، تغییر کند و هر سال به یک دستگاه واگذار شود.
وی همچنین عنوان کرد: با توجه به اینکه مجموعه متخصص و کارشناسان مسلطی در نهاد نمایندگی حضور ندارند، طبیعتاً نمیتوانند، نظارت فنی دقیقی داشته باشد. متاسفانه هرساله شاهد هستیم بودجه کلانی با عنوان فعالیتهای قرآنی دانشگاهها به این نهاد داده میشود و در تزریق بودجهها و گزارشدهی هیچ گزارشی داده نمیشود.
این خادم قرآن با اشاره به اینکه یکی از آسیبهای فعالیتهای قرآنی ایجاد ساختارهای جدید و شوراهای فراوان است، گفت: یکی از آسیبهای ساختاری این است که به سمت ایجاد شوراها و ساختارهای جدید حرکت کردهایم، این ساختارها هم به سمت ایجاد شورای توسعه حرکت کرده است و همه دستگاهها و وزارتخانهها بعضاً غیر کارشناسی به مجموعه اضافه شده است. ماموریتها در زمان دولت سابق به صورت غیر کارشناسی به برخی وزارتخانهها واگذار شد و این موضوع محور و ستون اجرایی منشور توسعه فرهنگ قرآنی قرار گرفت. همه اینها در یک فضای کاملاً احساسی و غیر فنی شکل گرفت و متاسفانه از فرصتهای خوبی که میتوانست فضای فرهنگی کشور را به سمتی که مردم به صورت ملموس از قرآن استفاده کنند، ببرد؛ اما از این فرصتهای از دست رفته نتوانستیم، استفاده کنیم.
شاهد یک به هم ریختگی و آشفتگی هستیم
خاکی تصریح کرد: با همه این توصیفها در حال حاضر هم که ساختارهای ولو ناقص را تصویب کرده و به لحاظ قانونی اجازهای به آنها داده شده، دولت در سه یا چهار سال گذشته به بهانههای واهی دست از حمایت از این مجموعههای قانونی کشیده و طبیعتاً همان مختصر ساختاری که بعد از چند دهه امیدی را ایجاد کرده بود نیز از اثر انداخته است. بنابر این آنچه در حال حاضر شاهد هستیم یک به هم ریختگی، آشفتگی، ناهماهنگی و آتش به اختیار به معنای منفی کلمه است که در حال اجراست و آسیبهایی در سطح موسسات مردمنهاد به وجود آورده است؛ چرا که مردم به امید حمایتهای حداقلی دولت و حاکمیت، مجموعههایی را در روستاها و شهرها ایجاد کردند. این موسسات به امید کمک، وامهایی را دریافت کردند و آنها را بدهکار کردند به این امید که از آنها حمایت میشود، اما متاسفانه این حمایتها صورت نگرفته است.
مشاور قرآنی وزیر ورزش و جوانان با تأکید بر اینکه بسیاری از رویدادهای ملی به دلیل عدم پشتیبانی مالی شورای توسعه فرهنگ قرآنی کیفیت خود را از دست داده و یا در حال تعطیلی هستند، اظهار کرد: ناهماهنگی در تصمیمگیریهای کلان و ناموفق بودن سیستم نظارت بر همه این تصمیمات کلان که در شوراها گرفته میشود، باعث میشود حداقل ساختارهای موجود کارآیی خودشان را از دست بدهد.
وی در تکمیل این بخش از صحبتهای خود با اشاره به اینکه زمان تعارف در این زمینه گذشته و باید اقدام جدی صورت بگیرد، گفت: به اعتقاد من باید یک بار دیگر بازنگری صورت بگیرد و یک ساختار کاملاً عملیاتی و دقیق با تعهدات جدی، قانونی و اخلاقی دولت شکل بگیرد تا بتواند فعالان قرآنی و مردم علاقهمند به این حوزه را بهرهمند سازد.
خاکی در بخش دیگری از این گفتوگو در پاسخ به این سوال که چه راهکارها و پیشنهاداتی برای رفع مشکلات موجود وجود دارد، بیان کرد: خارج شدن از تعارفات، حضور نخبگان سرشناس و دلسوز قرآنی کشور در عرصه، خارج شدن نیروهای غیر متخصص و عدهای دلال و غیرمرتبط با امور قرآنی از عرصه قرآنی و واگذار کردن امور به اهل قرآن و افرادی که توان مدیریتی و اداره سازمانهای قرآنی در کشور را دارند، میتواند از جمله راهکارهای برونرفت از این وضعیت باشد. ضمن اینکه کمک به رسانهها برای پردازش و ارائه تمام نظریات و تصمیمگیریهای کلان در هیئت دولت از دیگر مواردی است که میتواند وضعیت را از حالت فعلی خارج کند.
اگر دولت فعالیتهای قرآنی را اثرگذار میداند باید فرصت برای این کارها داشته باشد
وی با بیان اینکه اگر دولت فعالیتهای قرآنی را اثرگذار میداند باید وقت و فرصتی برای این کارها داشته باشد باید حداقل یک جلسه با حضور رئیسجمهور و سران قوا برای بررسی وضعیت فعالیتهای قرآنی تشکیل شود، گفت: اگر واقعاً موضوع قرآنی به عنوان یکی از اولویتهای کشور قرار دارد برای یک بار هم شده باید یک بار در سال یا دوسال یکبار در هیئت دولت موضوعات قرآنی مطرح شود.
خاکی با تأکید بر اینکه همه از وضعیت کلی کشور با خبر هستیم و میدانیم که کشور تا حد زیادی مشکلات سیاسی، اقتصادی، بینالمللی، امنیتی، اجتماعی و ... دارد، گفت: با این وجود اما اعتقاد دارم باید هیئت دولت برای امر قرآن تشکیل جلسه دهد و تصمیمات جدی در این زمینه بگیرند. قبل از آن هم ادارات و سیستمهای دولتی که در طول سال میلیاردها بودجه میگیرند و معلوم نیست به جایی گزارش میدهند یا خیر، گزارش بگیرند و وضعیت را بررسی کنند. در این زمینه میتوانند از نخبگان و سازمانهای متخصص نیز نظرخواهی کنند و مشکل را برطرف کنند.
این قاری بینالمللی کشور عنوان کرد: در حال حاضر مدیریت امور قرآنی کشور در یک خواب زمستانی بسیار طولانی و عمیق فرو رفته است که دور خود میچرخد و در سطح دولت کسی جوابشان را نمیدهد. ضمن اینکه ساختارهای موجود هم کافی و وافی نیستند. اینها نمیتوانند با هماهنگی با یکدیگر و ایجاد همگرایی کاملاً معنادار در کشور کار کنند، برای همین است که ما در زمینههای مختلف شاهد آشفتگیهایی هستیم که برازنده نظام نیست.
این فعال قرآنی کشورمان در ادامه این گفتوگو به بحث آموزش قرآن در کشور اشاره و اذعان کرد: آموزش قرآنِ کشور را به وزارتخانهای محول کردهایم که خود مشکلات عدیدهای در تدوین روشهای آموزشی دانشآموزان دارد و موفقیتهای بسیار ناچیزی در جذب و بالا بردن سطح سواد عمومی و سواد قرآنی دانشآموزان کشور داشته است. در حال حاضر اگر یک مطالعه و سنجش از سواد قرآنی دانشآموزان صورت بگیرد آن وقت متوجه میشویم که چند درصد از دانشآموزان تسلط به روخوانی، تجوید و تدبر قرآن دارند و یا به لحاظ علاقهمندی هم آیا با علاقه قرآن میخوانند و از قرآن استفاده میکنند یا خیر؟ اگر علاقهمند هستند در طول هفته در چه مراسم و محافل قرآنی حضور دارند و چند درصد از آنها اینگونه هستند.
خروجی ضعیف آموزش و پرورش
وی افزود: اگر وزارت آموزش و پرورش در طول ۱۰ سال گذشته که متولی امر آموزش قرآن در کشور بوده مدعی است که موفق بوده، میتواند با یک سنجش ساده خروجی لازم را دریافت کند. اگر این سنجش صورت بگیرد به نظر من خروجی ضعیف آن مشخص خواهد شد؛ چرا که خود آموزش و پرورش دچار مشکلات جدی است، چه برسد به اینکه آموزش کل کشور در بخش عمومی اعم از دانشگاهها، جوانان، خانوادهها و ... را برعهده داشته باشد. این وزارتخانه متولی کمیسیون آموزش عمومی قرآن است و این کمیسیون آموزش عمومی قرآن کل کشور را برعهده دارد.
خاکی در ادامه تصریح کرد: در بحث کتب درسی آموزشی هم به مقطع اول ابتدایی نگاه کنید، مشخص نیست با چه کارشناسی کتاب قرآن در این مقطع تدوین شده است. چرا باید حجم عظیمی از اطلاعات بسیار سخت و آزاردهنده را برای یک دانشآموز هفت ساله در نظر بگیریم؟ آیا چنین روشی علاقه ایجاد میکند؟ و میتواند انگیزه بچهها را بیشتر کند؟ به چه دلیل باید با این حجم عظیم اطلاعات آموزشی اولیه وارد بحث آموزش بچهها شویم؟ چرا از این نمیترسیم که وقتی با این رسمیت و حجم از اطلاعات وارد مسیر آموزش قرآن به کودکان میشویم، این ورود میتواند سرخوردگی و اضطراب را برای کودکان به دنبال داشته باشد و در همین راستا، علاقهمندی به قرآن در بین آنها را به پایینترین سطح ممکن برساند.
وی عنوان کرد: به اعتقاد من سیستم آموزشی در آموزش و پرورش نیاز جدی به بازنگری دارد. تیمهای تدوین کتب آموزشی قرآن در آموزش و پرورش باید تغییر جدی کنند و نگرش جدید حاکم شود تا بتواند با یک فضای آرام و واقعگرایانه آموزش قرآن در آموزش و پرورش را دنبال کند.
عدهای برای مسابقات قرآن خوابنما شدهاند
رحیم خاکی در بخش دیگری از گفتوگوی خود با خبرنگار ایکنا در پاسخ به این سوال که آیا در سالهای اخیر، فعالیتهای شاخص و برجستهای را در کشور شاهد بودهایم یا خیر، گفت: من واقعاً کار شاخصی در حوزه عمومی کشور در سالهای گذشته ندیدهام. به نظر من ابتکارات و نوآوریها در عرصه قرآنی به حداقل ممکن رسیده است و به مسیری رسیدهایم که تنها شاهد تکرار فعالیتهای گذشته با کیفیت کمتر از قبل هستیم که این اتفاق خوبی نیست. تا بازنگری کامل در این زمینه صورت نگیرد و فضای روشن و دقیق و غیرتعارفی به وجود نیاید، به یک چشمانداز روشن نخواهیم رسید.
وی به برخی فعالیتهای شاخص در حوزه تبلیغ و ترویج که در گذشته وجود داشته اشاره کرد و افزود: بعضاً همه دیده شده که اگر در گذشته فعالیتهای شاخص و بنیادینی وجود داشته، از داخل خود اهالی قرآن، عدهای خوابنما شده و نیت کردهاند تا شکل مسابقات را تغییر دهند. سوال من این است که اگر شکل مسابقات را تغییر دهیم، چه چیزی جایگزین آن خواهد شد؟ آیا همین اندازه که در امر مسابقات تغییر هست در حوزههای مختلف هم تغییرات بنیادین انجام میشود؟ یا در جزئیات و کیفیت بخشی آن کار میکنند؟
این قاری بینالمللی کشور با تأکید بر اینکه بنا نیست مسابقات را تبدیل به یک فضای غیر رقابتی کنیم، اظهار کرد: مسابقات قرآن برای سنین خاص است تا هیجان و تحرک در نسل جوان و نوجوان ایجاد شود. بنا نیست افراد ۵۰ یا ۴۰ ساله دنبال مسابقات باشند، اصولاً رقابت برای سن ۱۵ تا ۲۹ سال و یا برای نونهالان جهت یادگیری مهارت است. اگر به جای مسابقات دنبال جشنواره هستیم، بهتر است جشنواره صداهای برتر را برگزار کنیم.
سازمان اوقاف در موضع انفعال
وی با اشاره به اینکه از سازمان اوقاف و امور خیریه تعجب میکنم که چرا خود را در موضع انفعال قرار میدهد، گفت: از مدیریت امر مسابقات متعجب هستم که چرا از فلسفه امر مسابقات دفاع نمیکند. چرا نباید مسابقات رتبه اول تا سوم نداشته باشد؟ کدام کارشناس گفته است که به جای رتبه اول و دوم و سوم باید چند نفر ممتاز و عالی باشند؟ چنین مواردی در کجا کارشناسی شدهاند؟ در کدام بخش دنیا مسابقات به این نحو برگزار میشود. مسابقات قرآن ما از مسابقات دیگر الهام گرفته شده و چهل سال اجرا شده و موفقیت و خروجی خوبی هم داشته؛ همه ما محصول مسابقات هستیم و مشکلی هم نبوده است.
خاکی بیان کرد: حالا این وسط عدهای موفق نبوده و برای آنها سرخوردگیهایی ایجاد شده است که بخشی از اشکال به خود آنها بر میگردد و بخشی هم از برگزارکنندگان دورهها بوده است. اینها دلیل نمیشود تا سیستم مسابقات را به طور کلی به هم بریزیم. باید هر سال به کیفیت و نظم و انضباط در برگزاری دقت کنیم و با اطلاعرسانی وسیعتر، امر آموزش قبل از مسابقات و اجرای عدالت در مراحل مقدماتی نگاه کنیم نه اینکه شکل آن را تغییر دهیم.
تصمیمگیری عدهای ناآگاه به مسائل قرآنی
وی گفت: من شخصاً از برخی از دوستان و نیز انفعال مدیران در این حوزه تعجب میکنم که چرا از وظایف سازمانی خود دفاع نمیکنند. واقعاً متاسف هستم که این همه نخبه با سوابق بسیار زیاد و چند ۱۰ ساله وجود دارد و از سوی دیگر عدهای تازه به دوران رسیده و ناآگاه به مسائل قرآنی، بدون تخصصهای لازم برای فعالیتهای قرآنی کشور تصمیم میگیرند.
خاکی با بیان اینکه مسیر مسابقات به خوبی روشن بود و به خوبی پیش میرفت، اذعان کرد: من معتقد هستم این تغییرات، تغییرات درست، فنی و کارسازی نخواهد بود و هزینه آن را باید مردم و دلسوزان و مربیانی که با کمترین امکانات و بدون چشمداشت از حاکمیت زحمت میکشند، پرداخت کنند و در عین حال هم کنار بنشینند و شاهد اتفاقات خام در سطح ملی و بینالمللی باشند.
این قاری بینالمللی کشور با اشاره به اینکه در برخی نهادهای قرآنی شاهد حضور افراد دلالمسلک هستیم، گفت: در برخی رویدادهای مهم و بینالمللی شاهد هستیم که افراد غیر متخصص و واقعاً دلال حضور دارند برای اینکه این فعالیت و این بودجه را به نحوی هزینه کنند که حداقل هزینه مصرف شود و مسیر به سمت دیگری هدایت شود.
باید ساختار امور قرآنی کشور از مسیر هیئت دولت و شخص رئیس جمهور تغییر کند
وی در ادامه در پاسخ به این سوال که برای جلوگیری از چنین مواردی باید چه کارهایی انجام داد بیان کرد: باید ساختار تغییر کند و این تغییر هم اگر از سوی نظام حاکمیت اجرایی کشور و مسیر هیئت دولت و شخص رئیس جمهور صورت نگیرد، تاثیر چندانی بر تغییر وضعیت نخواهد گذاشت. اگر این اهتمام وجود نداشته باشد و از سوی بالاترین مقام اجرایی کشور وقت گذاشته نشود و تصمیمی گرفته نشود، به اعتقاد من با این تعارفات و فعالیتهای فرمایشی و غیر پشتیبانی شده به جایی نخواهیم رسید و چرخ بیهوده دور خود زدن است.
خاکی در پاسخ به این سوال که آیا شما نیز به تشکیل یک ساختار واحد همچون یک سازمان که همه فعالیتها زیر نظر آن صورت بگیرد، فکر میکنید؟ گفت: بله؛ یک سازمان مستقل قرآنی که تمامی فعالیتها را زیر نظر خود بگیرد. بسیاری از فعالیتهای موازی باید تجمیع شود و البته پاسخگویی شفاف به سیستمهای نظارتی نیز در چنین سازمانی وجود داشته باشد. من به عنوان یک معلم و یک شاگرد قرآن از رسانهها این پیام خود را منتقل میکنم. رساندن این پیام هرچند اگر امیدی به پاسخگویی به آن نباشد، اما از این راه باید مطالبه شود.
خاکی در بخش دیگری از این گفتوگو در پاسخ به این سوال که با گذشت ۴۰ سال از پیروزی انقلاب اسلامی، چه ارزیابی از کلیت فعالیتهای قرآنی در طول این چهار دهه دارید، گفت: وضعیت فعالیتهای قرآنی در یک سایه روشن قرار دارد. ما ستارههای خیلی خوبی در سطح ملی و بینالمللی داریم و فعالیتهای شاخصی نیز اجرا میشود که در سطح بینالملل شاخص هستند، اما متاسفانه هرجا درخشان بودهایم خواسته یا ناخواسته آن فعالیت درخشان از دور خارج شده است. ما شاهد هستیم هر سال که به جلو میرویم به جای اینکه کمیت و کیفیت را رشد دهیم، آن را تنزل میدهیم، یعنی هرجا دیده میشود، رشد وجود دارد، خواسته یا ناخواسته تلاش میکنیم تا آن سیستم را ساقط کنیم و آن فعالیت شاخص را از اثر بیندازیم. در ادامه نیز منتظر کار دیگر میمانیم تا اوج بگیرد و دوباره به مبارزه با آن برخیزیم تا آن را خاموش کنیم.
حجم توهینها و چنگ انداختن به صورت قرآنیان جای تعجب دارد
این فعال قرآنی کشورمان در ادامه صحبتهای خود به رهنمودهای مقام معظم رهبری در زمینه قرآن اشاره و اظهار کرد: اگر قرار است رهنمودهای مقام معظم رهبری به عنوان یک شاخص و یک توصیه کاملاً راهگشا قرار بگیرد، پس چرا این گونه نمیشود؟ من تعجب میکنم هر سال معظمله در هر زمینه تأکید میکنند، شاهد هستیم طی یک یا دو سال آن چراغ را خاموش میکنند. از زمانی که ایشان فرمودند فعالیتهای قرآنی یک فعالیت راهبردی و استراتژیک است، تلاش میشود تا از این راهبردی بودن خارج شود. این واقعاً جای تاسف دارد، ما به کدام سمت میرویم؟ نظام بر روی فعالیتهای قرآنی سرمایهگذاری کرده و درست هم سرمایهگذاری کرده است اما در طول ۱۰ سال اخیر شاهد هستیم انواع و اقسام فشارها برای جمع شدن این فعالیتها به چشم دیده میشود.
این قاری بینالمللی کشوردر ادامه این بخش از صحبتهای خود تصریح کرد: ما شرمساریم که عضوی از جامعه قرآنی خطایی کرده حتی کوچک و غیر قابل اثبات و رسانهها هم به درستی با حساسیت واکنش نشان میدهند، اما قرار نیست با یک خطا توسط یک عضو از یک قشری، تمام اعتبار آن قشر زیر سوال برده شود و واقعاً حجم توهینها و چنگ انداختن به صورت قرآنیان جای تعجب دارد. همه جای دنیا از سیاسیون گرفته تا هنرمندان و ... چنین خطاهایی وجود دارد، اما با دیدن خطایی در جامعه قرآنی، آن را مستمسک میکنند تا کل فعالیتهای قرآنی را زیر سوال ببرند. اگر این اتفاق افتاده است کشور سیستم قضایی دارد و به آن رسیدگی میکند و ما ناچاریم که به رأی دادگاه گردن بنهیم.
خاکی با اشاره به اینکه در برخی موارد شاهد مواضع انفعالی فعالان قرآنی نیز بودهایم، گفت: این انفعال شاید به این دلیل باشد که چون چندان اهل رسانه نیستند، بسیاری مواقع نیازی به گفتن حرفها نمیبینند؛ چرا که آنها وظایفی برعهده دارند و آن کار را در حسینیه، مساجد و منازل انجام میدهند، آنها بیشتر به امر آموزش قرآن میپردازند که این امر خطیری است و همه باید قدردان آن باشند؛ چرا که بدون چشمداشت آن را انجام میدهند.
وی افزود: ما شرمسار هستیم از برخی از اساتید که به خاطر حوادث اخیر ضربات بسیار زیادی تحمل کردند و تا مدتها در جلسات خود حضور نیافتند. من خودم جلسات زیادی را لغو کردم از سوی دیگر بیشرمی بسیاری از افراد که در انعکاس غیر طبیعی اتفاقات اخیر دامن میزدند و اهالی قرآن را تمسخر میکنند برای ما ثابت شده است. چنین رفتاری دور از نجابت مردم مسلمان است.
- ۹۶/۱۲/۰۶